Exodus 13:1-16
1 De HEER zei tegen Mozes: 2 ‘Wijd alle eerstgeborenen aan mij; alles wat bij de Israëlieten of bij hun vee als eerste de moederschoot verlaat behoort mij toe.’ 3 Mozes zei tegen het volk: ‘Blijf deze dag gedenken, de dag waarop u weggetrokken bent uit Egypte, dat slavenland, want met krachtige hand heeft de HEER u daaruit bevrijd. Er mag dan niets gegeten worden dat zuurdesem bevat. 4 Deze dag, de dag van uw uittocht, valt in de maand abib. 5 Als de HEER u eenmaal in het gebied van de Kanaänieten, de Hethieten, Amorieten, Chiwwieten en Jebusieten gebracht heeft, in het land dat hij onder ede aan uw voorouders beloofd heeft, een land dat overvloeit van melk en honing, neem dan steeds in deze maand het volgende gebruik in acht: 6 Eet zeven dagen lang ongedesemd brood, en vier op de zevende dag feest ter ere van de HEER. 7 Niet alleen moet u die zeven dagen ongedesemd brood eten, ook mag er in het hele land geen gedesemd brood of zuurdesem bij u te vinden zijn. 8 En vertel uw kinderen die dag: “Zo gedenk ik wat de HEER voor mij heeft gedaan toen ik wegtrok uit Egypte.” 9 Laat dit gebruik zijn als een herinneringsteken om uw arm en op uw voorhoofd, zodat de wetten van de HEER voortdurend op uw lippen zijn. De HEER heeft u immers met sterke hand uit Egypte bevrijd. 10 Ieder jaar opnieuw moet u dit gebruik op de vastgestelde tijd in acht nemen. 11 Als de HEER u in het land van de Kanaänieten gebracht heeft, zoals hij u en uw voorouders onder ede heeft beloofd, en als hij u dat land in bezit heeft gegeven, 12 dan moet u alles wat als eerste de moederschoot verlaat aan de HEER afstaan. Alle eerstgeboren mannelijke dieren die uw vee werpt, moeten aan de HEER gegeven worden. 13 Elk eerstgeboren veulen van een ezel moet u vrijkopen met een lam. Koopt u het niet vrij, dan moet u het de nek breken. Ook elke eerstgeboren zoon moet u vrijkopen. 14 En als een van uw kinderen u later vraagt: “Waarom doen wij dit?” dan moet u dit antwoord geven: “Met krachtige hand heeft de HEER ons bevrijd uit Egypte, uit de slavernij. 15 Toen de farao weigerde ons te laten gaan, heeft de HEER alle eerstgeborenen in Egypte, van de mensen en van het vee, gedood. Daarom offer ik de HEER alle mannelijke dieren die als eerste de moederschoot verlaten en koop ik elke eerstgeboren zoon vrij.” 16 Laat dit gebruik zijn als een teken om uw arm en een band op uw voorhoofd, om u eraan te herinneren dat de HEER ons met krachtige hand uit Egypte heeft bevrijd.’ (NBV)
Vandaag lezen we over een van de eerste geboden die het nieuwe volk van Israël krijgt als het eenmaal verlost is van de slavernij van Egypte. Een voor hen zeer bijzonder gebod maar waarom? Want voor ons is dat niet zo bijzonder. Wij kennen dat ook wel dat kinderen aan God gewijd worden, dopen noemen we dat. Maar wij doen dat met alle kinderen, waarom dan in Israël alleen de eerstgeborenen. Het was als tegenstelling met alle andere volken die ze kenden. Daar werden de eerstgeboren geofferd aan de goden, gedood dus, zoals Abraham ooit met Izaäk er op uit trok om die naar de gewoonte van volkeren en godsdiensten te offeren. Maar Abraham kwam er al achter dat de God van Abraham, nu de God van Israël, dat niet wilde, die wil niet dat eerstgeborenen voor hem sterven maar dat alle mensen en dieren voor hem leven. Dit gebod staat dan ook in schril contrast met het lot van de eerstgeborenen van Egypte die de dood hadden gevonden en het offer waren dat het volk Israël uiteindelijk had verlost uit de slavernij, de slavernij van de dood ook. Ze trokken uit in de maand Abib staat er, dat is de arenmaand, de maand waarin het graan voor het brood geoogst kan worden. In het nieuwe land waar ze heentrekken zal dan ook niet het eten van dode dieren het teken van bevrijding zijn maar het eten van de matzes, de ongezuurde broden, het brood dat bijna niet kan bederven.
Dat feest van de ongezuurde broden is ons Paasfeest geworden, ons feest van het leven, want op de eerste dag van de week ontdekten de vrouwen die Jezus van Nazareth gevolgd waren uit Galilea dat zijn graf leeg was zoals hij zelf al had gezegd. Als wij leven zoals hij geleefd heeft, in absolute liefde voor onze naaste, dan mogen wij er op rekenen dat in hem ook door de dood heen vol te kunnen houden. Wij hebben niet zo veel van die religieuze gebruiken meer die ons dagelijks leven regeren. Zo af en toe zie je nog eens iemand uit bijgeloof niet onder een ladder door lopen of zout over een schouder werpen als er geknoeid is, maar daar blijft het dan ook wel bij. Bij de religieuze gebruiken in een kerk wordt het verhaal er direct bij vertelt, alsof het verhaal belangrijker is dan het gebaar. In het gebruik om eerstgeborenen aan de Heer te wijden is allereerst het gebaar belangrijk. En van dat gebaar moet je de betekenis over brengen aan je kinderen. Soms lijkt het er op of het overbrengen van de bedoeling van de Bijbel aan kinderen in de samenleving nog wel eens hapert.
Waarom wij dingen doen of dingen laten dat vergeten we te vertellen. Misschien dat we het ons ook niet meer bewust zijn als het ons niet gevraagd wordt. We kunnen niet van alle normen en waarden doosjes maken die we op ons voorhoofd binden of aan een riem om de arm op onze pols vastbinden. Maar we kunnen kinderen wel leren vaker te vragen. Dat begint door ons zelf bewust te worden wanneer we ons irriteren aan het voortdurend gevraag van kleine kinderen die de antwoorden toch niet zullen kunnen begrijpen. Maar van het Bijbelgedeelte van vandaag mogen we misschien leren dat de antwoorden die gegeven worden misschien niet zozeer door kinderen begrepen moeten worden als wel door onszelf ons weer herinnert en dat in de jaren van de opvoeding kinderen de vragen steeds opnieuw zullen stellen als we van begin af aan het serieuze voor hen niet helemaal te begrijpen antwoord geven. Want dat is de opdracht die hier ook aan het volk van Israël wordt gegeven. En als we die opdracht vieren dan mogen we elke dag dat Paasfeest vieren door op te staan tegen alles wat mensen dood en monddood maakt. Ook vandaag weer.